Resumen:
Ticuna. Ñaã PNPI arü ῖnüwa rü dexawa ngẽxmaxü̃ nixῖ i to i nagagüwa i dexagüxü̃ duü̃xü̃gü naxwaxegüxü̃ nanaxügüchaü̃ãxü̃ rü ngẽxma rü wüxi documeü̃tugu naxümatü rü naega nixῖ i “Agenda Multisectorial para el Desarrollo Integral de los Pueblos Indígenas u Originarios” (Cultura - 2019), el “Plan de Acción Indígena para la Defensa de la Amazonía, los Pueblos y el Clima de la Humanidad” (AIDESEP - 2018), rü ngẽxgumarüü̃ nax üetanü i ngutaquexegü rü tallergü rü ngẽmaãcü wüxiwa nawa napuracüe i to i nagagüwa i dexagüxü̃chapaxagü i duü̃xü̃gü rü ngẽmaãcü naxügü i octubre 2019gu rü ñuxmata marzo 2020wa nangugü.
Rü namexü̃cax i ngẽxma nawa nangugüchaü̃xü̃ i puracügü i duexẽgümaã naxügüchaü̃xü̃, rü Ministerio de Cultura rü duexẽgücax taxucha naxü nanüxü̃ tacuaxgüxü̃cax i ngẽma PNPI arü ῖnügü rü deaxgü nangẽmaãcü natümaarü ῖnügü ngẽma tatixücuchigüxü̃cax nangẽmaãcü nayexeraãcü namexü̃ca i ngẽma documeü̃tuwa ümatüxü̃ i dexagü rü ῖnügü. Rü ñuxũchi ngẽma naxügüguta rü ngutaquexe nixüetanü, rü forogü rü tallergü i tümamaã i wüxi nachapaxawa ngẽmagüxe i duexẽgü nangẽmaãcü nawüxigu tümagümaã mea nachiga a dexagüxü̃cax nañuxãcü tayixü̃ nawa napuracüexü̃.
Rü ngẽxguma marü noxrü guxwa nangugüguta naduexẽgüna nacagüxü̃ rü ñuxũchi naxü̃pa nanaapruebaü̃ i nawa i decreto supremo, rü nanaxügüta i coü̃sulta previa i nüxnagü ya ῖãnegü i to i nagawa i dexagüne nangẽmaãcü nanüxü̃ nacuaxgüxü̃cax i ngẽma PNPI arü dexagü rü ῖnügü rü nagu tanaxῖ i ñaã mugü i Convenio 169 de la OIT y de la Ley N° 29785wa ümatüxü̃, rü ñaã rü wüxi mugü rü derecho i nagu naxῖxü̃ nixῖ i nawa i coü̃sulta previa i tümacax i to i nagawa i dexagüxe i duexẽgü. Rü ñaã rü guxü̃ i peruanewa tanixῖ naxügüaxü̃ i tümamaã i to i nagawa i dexagüxe i duexẽgüchapaxagü.
Ñaã PNPI rü nawa nanguchaü̃ naxaixcüma a nguxẽãxü̃ i 5.9 milloü̃ i duü̃xü̃gü i to i nagawa i dexagüxü̃arü derechogü.